Cứ đi một vòng, xem nhà nào đẹp, thế đất lại giống mình, “cóp pi” một cái là xong. Có ai lấy được tiền bản quyền của mình đâu, tội quái gì mà tốn kém cho tập giấy “vạch ngang, vẽ dọc”? Cẩn thận hơn, người ta tìm cách mượn bản thiết kế của chủ nhà đã xây hoặc tìm hiểu ai là chủ thầu công trình, mời về làm cho mình. Chủ thầu sẽ vui vẻ nhận lời, coi như bao luôn khoản thiết kế miễn phí, còn bạn thì gật gù khi tiết kiệm được khoản tiền này. Như vậy liệu có ổn không?

 

Yên tâm là đã chuẩn bị chu đáo, lúc bấy giờ bạn bắt đầu tính ngày khởi công. Nhưng xây một ngôi nhà đâu có giống như mua chiếc áo may sẵn. Thể nào bạn chẳng muốn thay đổi đôi chút cho phù hợp với sở thích của mình?

 

Nếu thay đổi đó thuộc về chi tiết, như kích thước cửa, số bậc thang, hay chiều cao tầng còn dễ xoay sở. Bạn nói với nhà thầu để sửa chữa lại. Nhưng rồi lại có ai đó góp ý với bạn về cách bố trí phòng, bạn ngẫm nghĩ một tý rồi cũng thấy hợp lý. Bạn trao đổi với nhà thầu, ông ta miễn cưỡng “tính toán lại” để chiều bạn trong khi nhiều hạng mục đã thi công xong. Lần sau nữa, bạn chợt nghĩ rằng kích thước mảnh đất của bạn chỉ tương tự, mà rập khuôn nhà của người ta vào đó thì trông không được, bạn lại xoay chuyển thêm một chút. Lúc này dường như bạn và nhà thầu đã “khó” nói chuyện với nhau. Quá trình làm việc cứ thay đổi đi thay đổi lại, đến bạn cũng cảm thấy khó xử, nhưng không thể dừng được, vì bạn không muốn sống trong ngôi nhà mà bạn cảm thấy ấm ách ngay từ khi xây nó.

• Thứ nhất là sự mâu thuẫn giữa chủ nhà và nhà thầu thi công. Nhà thầu và bạn dù chọn lựa phương thức thi công nào cũng đã thỏa thuận trước về giá cả trên cơ sở phần tính toán ban đầu. Bây giờ, khi thay đổi, nhà thầu muốn tính vào khoản phát sinh, nhưng bạn thì cương quyết không, vì vẫn nằm trong số mét vuông xây dựng đã thảo thuận (nếu bạn thuê khoán gọn theo hình thức nhân công). Hai “tư tưởng lớn” không gặp nhau, khiến cho quá trình xây nhà nảy sinh đầy mâu thuẫn căng thẳng.

• Thứ hai là sự lãng phí về thời gian và tiền bạc. Chưa hình dung trước được ngôi nhà xây xong trông xấu đẹp ra sao, đến lúc xây rồi, bạn thấy tức anh ách, không chấp nhận được, đành phải đập bỏ một bộ phận nào đó. Phần vật liệu đã làm thế là đi tong, công trình lại kéo dài thêm bao nhiêu ngày.

Lúc này bạn mới nhận ra vai trò quan trọng của khâu thiết kế. Khi có bản thiết kế, tức là thay vì thử nghiệm với một đống tiền (vật liệu, nhân công, thời gian) bạn chỉ thử nghiệm với một chút “chất xám”. Bạn dễ dàng xoay đi, tính lại, cân nhắc, thiệt hơn, đẩy ra đẩy vào từng bức tường, từng centimet vuông nhà bạn, cho đến khi bạn thấy không còn cách nào hơn nữa mới bắt tay vào thi công thực tế. Bố trí bên trong, hình thức bên ngoài lần lượt hiện ra trong hình dung của bạn, khiến bạn cảm thấy yên tâm hơn, thực sự và hạn chế tối đa sự lãng phí, tốn kém.
 
Trong giai đoạn đất nước đang phát triển, người chủ nhà đã dần ý thức được việc cần thiết có kiến trúc sư để tư vấn và thiết kế một mẫu nhà ưng ý. Đã qua cái thời đơn giản hóa và rập khuôn nhà mình như mọi nhà khác. Nhiều người đã chủ động điều hành ê kíp xây nhà, đã có ý thức được chuẩn mực công năng của một ngôi nhà, một số tiêu chuẩn xây dựng cơ bản và đòi hỏi một mẫu nhà đẹp, độc đáo, mang cá tính chủ nhân. Tuy vậy, ngôi nhà là một quá trình làm việc tập thể giữa các bên chủ nhà, nhà tư vấn xây dựng, nhà thiết kế, người giám sát thi công và nhà thầu. Chủ nhà cần phải biết những vấn đề chung quanh việc tổ chức, điều hành dự án xây dựng.

o    Từ nhiều quan niệm khác nhau
Có người nghĩ ngôi nhà chẳng qua cũng là một thứ hàng hóa. Mà xét trên quan điểm hàng hóa làm cho số đông, thế nào cũng có những kiểu “may sẵn” thích hợp với mình. Vậy thì tại sao người ta không sản xuất ra những bản thiết kế sẵn, phù hợp với mọi kiểu dáng mảnh đất, sở thích của các chủ nhà khác nhau, vốn đầu tư khác nhau rồi tổ chức chào bán như các mặt hàng trong siêu thị? Như thế có đỡ mất thời gian chọn lựa, rồi trao đi đổi lại, đắn đo từng centimet cho nhức đầu mệt óc? Một quan niệm khác lại cho rằng ngôi nhà là vật sở hữu của riêng mình, phải mang dấu ấn của riêng mình, không chịu giống người khác mảy may. Từ trong ra ngoài phải độc đáo, bất chấp quy luật kiến trúc, bất chấp công năng, miễn là phải ấn tượng, chưa từng có càng tốt! Nhiều người khác chỉ mong muốn có được một ngôi nhà thật thực dụng, phù hợp với điều kiện kinh tế của mình, không đơn điệu, lỗi thời nhưng cũng không quá hoa hòe, hoa sói. Miễn sao sinh sống trong ngôi nhà không cảm thấy bức bối, khó chịu là được. Nhiều người thích tự mình thiết kế nhà ở (do sở thích và cũng có đôi chút kinh nghiệm) nhưng để thực hiện các ý tưởng của mình được tốt, nên tham khảo ý kiến của những người có chuyên môn để hiểu sâu hơn về chi tiết xây dựng nhà ở, giải pháp nào thực hiện được hay không. Các yếu tố cấu trúc và kinh tế đương nhiên góp phần quan trọng trong quyết định cuối cùng của bạn. Vì nếu một giải pháp khá tốn kém khi thực hiện mà hiệu quả lại không cao, chắc rằng bạn không muốn thực hiện nó.

o    Lưu ý đến từng chi tiết
Bạn nên chú ý yêu cầu người thiết kế thực hiện đầy đủ các bản vẽ chi tiết, vì khi thi công không có bản vẽ chi tiết sẽ khó thực hiện hoặc không đúng ý đồ thiết kế. Một bộ hồ sơ đầy đủ thường bao gồm phần kiến trúc, kết cấu, phần kỹ thuật điện nước. Người thiết kế cũng phải lập dự toán chi tiết, cho bạn để hình dung được khối lượng vật liệu xây dựng công trình, còn phần đơn giá và tổng giá thành chỉ có tính chất tham khảo vì giá do nhà nước quy định, không thực phù hợp với giá cả thị trường. Bạn thường ít có chuyên môn để đọc và thẩm định được bản thiết kế đã đầy đủ, phù hợp chưa, nên tìm đến các kiến trúc sư có lương tâm nghề nghiệp và có bề dày kinh nghiệm nhất định. Bạn có thể thông qua một văn phòng tư vấn kiến trúc chuyên nghiệp để họ thực hiện cho phần thiết kế, vì có thể tin tưởng vào đội ngũ chuyên môn và uy tín của tổ chức. Không nên tìm đến những nhà thầu tay ngang, chỉ biết phác họa qua loa cho bạn vài nét mà rồi “tiền mất, tật mang”.

Nên có thiết kế để tránh lãng phí thời gian và tiền bạc vào việc vừa làm vừa thử nghiệm.